Savremena turistička kretanja danas se ne mogu se zamisliti bez uloge specijalizovanih kadrova u turizmu, turističkih vodiča. Turistički vodiči predstavljaju „ambasadore turizma” i „lokalne eksperte” koji dobro poznaju destinaciju u kojoj rade. Oni su karika koja povezuje turiste i turističku destinaciju.
Delatnost i polje rada turističkih vodiča posmatra se kroz turističko vođenje, tj. aktivnost kojom se turistima prezentuju i tumače atrakcije u destinaciji. Posao turističkih vodiča, iako se smatra veoma atraktivnim i profitabilnim, uglavnom podrazumeva povremen i honoraran angažman, nepovoljne uslove rada i neredovne prihode.
Prema važećem Zakonu o turizmu (čl. 3) „turistički vodič je fizičko lice koje je položilo stručni ispit za turističkog vodiča i pruža usluge vođenja, pokazivanja i stručnog objašnjavanja prirodnih, kulturno-istorijskih, arheoloških, etnografskih, privrednih i drugih znamenitosti” (Sl. glasnik RS, 17/2019).
Pomenuti zakon razlikuje turističkog vodiča opšteg i lokalnog karaktera. Turistički vodič opšteg karaktera može da vodi turiste u nacionalnim okvirima (na teritoriji RS), dok je lokalni turistički vodič specijalizovan za područje jedne opštine odnosno grada („lokalni ekspert”).
Stručni ispit za turističkog vodiča opšteg karaktera propisuje nadležno ministarstvo, dok se stručni ispit za lokalnog vodiča polaže pred komisijom koju obrazuje nadležni organ jedinice lokalne samouprave. Stručni ispit za lokalnog turističkog vodiča isključivo može da polaže lice koje prethodno ima položen stručni ispit za turističkog vodiča opšteg karaktera (čl. 96. Zakona o turizmu RS).
Grafikon 1. Koraci u postupku dobijanja licence turističkog vodiča
Izvor: Prilagođeno od strane autora teksta prema važećem Pravilniku o stručnom ispitu za turističkog vodiča i turističkog pratioca.
Polaganje stručnog ispita započinje korakom 4. Strani jezik (po izboru kandidata) je prvi predmet koji se polaže. Ukoliko kandidat ne položi strani jezik, nema pravo polaganja popravnog ispita, niti može pristupiti polaganju ostalih ispita.
Teorijski deo stručnog ispita (korak 5) za turističkog vodiča polaže se po programu koji obuhvata sledeće predmete:
1) Ekonomika turizma
2) Turistički resursi
3) Agencijsko i hotelijersko poslovanje
4) Društveno uređenje, turistička politika i propisi u turizmu
5) Informativno-vodička služba u turizmu
6) Nacionalna istorija
Praktični deo stručnog ispita (korak 6), kojim se utvrđuje veština vođenja i primena znanja iz svih teorijskih predmeta, obuhvata praćenje turističke grupe tačno utvrđenim pravcem – itinererom za turističkog vodiča. Ispitivači iz praktičnog dela stručnog ispita (predstavnici agencija organizatora putovanja) predlažu predsedniku komisije najmanje tri itinerera.
Kandidati koji uspešno polože i teorijski i praktični deo stručnog ispita za turističkog vodiča od nadležnog Ministarstva dobijaju uverenje o položenom stručnom ispitu i legitimaciju. Nakon dobijanja licence, preporučljivo je da se turistički vodič učlani u neko od udruženja turističkih vodiča (ima ih više), kao i da se poveže sa domaćim i stranim turističkim agencijama i organizatorima putovanja.
Literatura:
[1] Marković, S. (2019). Qulity of services and the role of specialized staff in travel agenciesʼ business. Papers Proceedings of 11th International Conference „Science and Higher Education in Funcion of Sustainable Development” (Mećavnik – Drvengrad, Užice, 24.05. – 25.05.2019.). Business and Technical College of Vocational Studies. Užice, chapter 9, str. 51-55. ISBN 978-86-83573-95-0
[2] Pravilnik o stručnom ispitu za turističkog vodiča i turističkog pratioca, “Sl. glasnik RS”, br.86/2019. URL: https://mto.gov.rs/tekst/308/sektor-za-turizam.php
[3] Rabotić, B. (2015). Turističko vođenje – teorija i praksa. Visoka turistička škola strukovnih studija, Beograd, 2015.
[4] Stankov, S. (2023). Tour guiding as a type of animation in contemporary tourism. Papers Proceedings of 13th International Conference „Science and Higher Education in Funcion of Sustainable Development” (Vrnjačka Banja, 05/08.06.2023.). Western Serbia Academy of Applied Studies, Užice Department, Business and Technical College of Vocational Studies. Užice, chapter 3-32, str. 1-5. ISBN 978-86-82078-18-0
[5] Stankov, S. (2023). Animation as a segment of the modern tourism offer of travel agencies (tour operators). Papers Proceedings of 13th International Conference „Science and Higher Education in Funcion of Sustainable Development” (Vrnjačka Banja, 05/08.06.2023.). Western Serbia Academy of Applied Studies, Užice Department, Business and Technical College of Vocational Studies. Užice, chapter 3-6, str. 1-6. ISBN 978-86-82078-18-0
[6] Stojanović R., Stankov S., (2022). Uvod u turizam. Akademija strukovnih studija Zapadna Srbija – Odsek Užice, Užice.
[7] Zakon o turizmu Republike Srbije, “Sl. glasnik RS”, br.17/2019. URL: https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_turizmu.html
Autor teksta:
dr Slobodanka Stankov, profesor strukovnih studija
Akademija strukovnih studija Zapadna Srbija, Odsek Užice